Οι Μολοσσοί, η μεγάλη βασιλική δυναστεία της Ηπείρου στην αρχαιότητα

Η παρουσία των Μολοσσών στην Ήπειρο εντοπίζεται μετά τα Μυκηναϊκά χρόνια. Αρχικά φαίνεται πως οι Μολοσσοί εγκαταστάθηκαν στην ανατολική και κεντρική Ήπειρο, ιδιαίτερα δε στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, και από τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά αναδείχτηκαν σε ηγετική δύναμη της Ηπείρου.

Η καταγωγή τους

Οι Μολοσσοί περηφανεύονταν για τη βασιλική καταγωγή τους, που είχε τις ρίζες της στον Αχιλλέα, ήρωα του Τρωικού Πολέμου και Βασιλιά της Φθίας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο μοναχογιός του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος, μετά τον Τρωικό Πόλεμο εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο, παίρνοντας ως τρόπαιο πολέμου την Ανδρομάχη, τη χήρα του Έκτορα.

Καρπός της σχέσης του Νεοπτόλεμου και της Ανδρομάχης ήταν ο Μολοσσός, από τον οποίο προήλθε η βασιλική δυναστεία της Ηπείρου. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως οι Μολοσσοί πιθανότατα επινόησαν αυτούς τους μύθος περί της βασιλικής καταγωγής από τον Αχιλλέα γύρω στο 400 π.Χ., εποχή που κυριάρχησαν στο Ιερό της Δωδώνης, θέλοντας πιθανώς να κατοχυρώσουν την κυριαρχία τους στο Ιερό.

Από την άλλη μεριά, τα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησε μια εντελώς άστοχη θεωρία πως δήθεν οι Μολοσσοί κατέβηκαν από το βορρά και πως ήταν ένα ιλλυρικό φύλο, το οποίο μιλούσε ιλλυρικά και στη συνέχεια «εξελληνίστηκε».

Ασφαλώς, είναι εντελώς άτοπο να υποστηρίζεται μια τέτοια θεωρία, αφού οι Μολοσσοί ήταν Έλληνες καθώς συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, στους οποίους μετείχαν αυστηρά μόνο οι Έλληνες, και επίσης οι ελληνικές επιγραφές που βρέθηκαν στη Δωδώνη μαρτυρούν την ελληνικότητα των κατοίκων.

Συγκεκριμένα, σε χάλκινη πλάκα της εποχής της βασιλείας του Πύρρου, την οποία αφιέρωσαν στο Ιερό του Δία στη Δωδώνη ο Αγάθων της Ζακύνθου και το γένος του, αναγράφεται στα ελληνικά πως οι αφιερωταί υπήρξαν πρόξενοι των Μολοσσών για τριάντα γενεές, δηλαδή για 1.000 έτη.

Η κυριαρχία των Μολοσσών μετά τον 5ο αιώνα π.Χ.

Σπουδαίοι Βασιλιάδες των Μολοσσών την Κλασική Εποχή ήταν ο Άδμητος και ο Θαρύπας, οι οποίοι κατάγονταν από τον Οίκο των Αιακιδών. Μάλιστα, ο Θαρύπας υπήρξε θεμελιωτής της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του Βασιλείου, καθώς ένωσε τα διάφορα Ηπειρωτικά Φύλα στον πολιτικό συνασπισμό το «Κοινό των Μολοσσών».

Το «Κοινό των Μολοσσών» ήταν μια πολιτική κοινοπραξία, που μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες εξέλεγε άρχοντες της Βουλής, ψήφιζε νόμους, και μπορούσε να καθαιρέσει ακόμη και τον Βασιλιά αν εκείνος δεν υπάκουε στους νόμους. Επιπλέον, την εποχή του Θαρύπα κόπηκαν για πρώτη φορά τα αργυρά νομίσματα των Μολοσσών, με έμβλημα μια ασπίδα και τον μεγαλόσωμο μολοσσικό σκύλο, που περιφρουρούσε τα κοπάδια των Ηπειρωτών.

Οι γυναίκες ηγεμόνες των Μολοσσών

Σε αντίθεση με την σπουδαία πόλη-κράτος της Αθήνας όπου οι γυναίκες δεν είχαν καν πολιτικά δικαιώματα, στο φυλετικό κράτος των Μολοσσών οι γυναίκες μπορούσαν να αναδειχτούν ακόμη και ηγεμόνες. Οι γυναίκες της γενιάς των Μολοσσών μπορούσαν να γίνουν αρχηγοί τόσο του Οίκου τους όσο και του Βασιλείου, στην περίπτωση που δεν υπήρχε άρρεν κληρονόμος ή ο Βασιλιάς απουσίαζε σε εκστρατεία.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις γυναικών ηγεμόνων ήταν η Κλεοπάτρα και η Δηιδάμεια. Η Κλεοπάτρα ήταν η κόρη της Ολυμπιάδας και ανέλαβε την αντιβασιλεία της Ηπείρου την εποχή που ο σύζυγός της και Βασιλιάς των Μολοσσών Αλέξανδρος απουσίαζε σε εκστρατεία στην Ιταλία. Στη συνέχεια, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου το 331 π.Χ., η Κλεοπάτρα έγινε η βασίλισσα της Ηπείρου, λειτουργώντας ως επίτροπος του ανήλικου γιου της Νεοπτόλεμου.

Φαίνεται πως ακόμη και ο τελευταίος ηγεμόνας στο βασίλειο των Μολοσσών ήταν επίσης γυναίκα. Μετά το θάνατο του βασιλιά Πύρρου, τον διαδέχτηκε στην εξουσία η κόρη του, η Δηιδάμεια, η οποία σφράγισε με τη βασιλεία της το τέλος της δυναστείας των Μολοσσών.